(1920-1996) is één van de bekendste psychonauten uit de twintigste eeuw. Verschillende Amerikanen en Europeanen kwamen in de jaren zestig van de vorige eeuw in aanraking met natuurlijke psychedelica zoals paddenstoelen en cactussen. Over deze eerste psychedelische ervaringen ondergaan door Westerlingen werden indrukwekkende artikelen en boeken geschreven. Leary was één van deze pioniers, onderzoekers en schrijvers. Het was mede dankzij hem dat psychedelica onder de aandacht kwamen bij het grote publiek, wat leidde tot de psychedelische revolutie.

Leary was echter ook een zeer gerespecteerd psycholoog. Als gevolg van zijn eigen ervaringen en bevindingen werd hij op latere leeftijd voorstander voor het gebruik van psychedelica in therapeutische setting. Hier werd uiteenlopend op gereageerd. Sommigen beschouwden hem als held, anderen zagen in hem een crimineel. De autoriteiten behoorden tot de laatste groep. Leary heeft dan ook enkele jaren in de Amerikaanse gevangenis doorgebracht. In dit artikel wordt stilgestaan bij het leven van Leary, zijn gedachtegoed en de andere bijzondere dingen die hij heeft gedaan.

LEARY’S LEVEN VOOR DE DRUGSEXPERIMENTEN

Leary werd geboren in Springfield in de Amerikaanse staat Massachusetts. Zijn ouders gingen uit elkaar toen hij veertien was. Na high school studeerde hij twee jaar aan het ‘College of the Holy Cross’ in Worcester. Dit was een streng jezuïeten instituut met een strak regime. Onder druk van zijn vader besloot hij naar de ‘United States Military Academy’ in New York te gaan. Leary was absoluut niet geschikt voor het hiërarchische militaire systeem en ondervond grote problemen op dit instituut. Na nog geen jaar besloot hij daarom een andere weg in te slaan. Deze keer gaf hij geen gehoor aan de wensen van zijn familie en ging studeren aan de ‘University of Alabama.’ Hier behoorde hij al snel tot de beste studenten en in 1943 behaalde hij zijn bachelor in de psychologie.

Vervolgens werd Leary opgeroepen om te dienen in het leger. Hij hoefde vanwege zijn hoge intellectuele eigenschappen niet naar het front, maar werd gestationeerd op een basis in New York. Daar nam hij deel aan een speciaal programma dat soldaten met bijzondere talenten universitair opleidde. Hij heeft twee maanden gestudeerd in Georgetown en zes maanden in Ohio. Leary kreeg verschillende onderscheidingen voor zijn werk als onderzoeker voor het Amerikaanse leger.

In 1945 trouwde Leary met zijn eerste vrouw, en een jaar later trad hij uit het leger. Hierna heeft hij zijn opleiding psychologie via schriftelijk onderwijs afgemaakt en haalde zijn master in de psychologie aan de ‘Washington State University.’ Hij en zijn vrouw kregen vervolgens een dochter en twee jaar later een zoon. Ondertussen deed hij zijn promotieonderzoek aan de ‘Berkely University’ in Californië. In 1950 ontving Leary zijn doctoraal. Tragisch genoeg raakte zijn vrouw in een zware depressie en begon hevig te drinken. In 1955 overleed zij door suïcide. Leary was hiervan uiteraard zeer ontdaan. Naar eigen zeggen vond hij zichzelf in deze periode ‘een anonieme intentionele werknemer, zoals enkele miljoenen middenklasse, liberale, intellectuele robotten.’

Tot 1955 was hij assistent-hoogleraar aan Berkely. In 1957 werd zijn eerste boek ‘The Interpersonal Diagnosis of Personality’ gepubliceerd. Dit werd door de ‘Annual review of psychology’ betiteld als het beste psychologieboek van het jaar. Leary beschreef in zijn werk onder andere een aantal door hem ontwikkelde psychologische testen, waarvan ‘de roos van Leary’ die tegenwoordig nog vaak gebruikt wordt. Leary was zonder twijfel een groot psycholoog met hoog aanzien.

LEARY’S EERSTE ERVARINGEN MET PSYCHEDELICA

Op 13 mei 1957 verscheen in het ‘Life magazine’ een artikel van R. Gordon Wasson, getiteld ‘Seeking the magic mushroom.’ Hierin beschreef Gordon Wasson zijn psychedelische ervaringen toen hij deelnam aan een paddenstoelenceremonie van de Mazatec in Mexico. Dit was de eerste keer dat er binnen de Westerse cultuur werd geschreven over psychedelica. Velen raakten geïnteresseerd en reisden af naar Mexico, zo ook Leary. De ervaringen die hij opdeed tijdens het gebruik van psychedelische paddenstoelen hadden een grote impact op hem.

PSYCHEDELICA ALS THERAPEUTISCH HULPMIDDEL

Eenmaal terug in Amerika begon hij daarom in 1960 samen met zijn assistent Richard Alpert het ‘Harvard Psilocybin Project,’ waarin ze de effecten van psilocybine onderzochten. Hiervoor gebruikten ze gevangenen. Het bleek dat van degene die behandeld werden met psychedelica, waarbij ze begeleid werden tijdens hun trip, slechts twintig procent recidiveerde. Slechts twintig procent kwam dus na vrijlating weer in aanraking kwam met justitie, terwijl in Amerika het gemiddelde percentage recidives in die tijd zestig procent was. Leary zijn onderzoeksresultaten zagen er dan ook veelbelovend uit. Later werden deze resultaten echter weerlegd door andere onderzoekers, omdat Leary niet statistisch verantwoord te werk zou zijn gegaan.

ONDERZOEK NAAR RELIGIEUZE ERVARINGEN

Behalve dat Leary onderzoek deed naar psychedelica als therapeutisch hulpmiddel, deed hij ook onderzoek naar mystieke ervaringen als gevolg van het gebruik van psychedelische middelen. Samen met Walter Pahnke voerden hij het ‘Good Friday experiment’ uit. Theologie studenten kregen op goede vrijdag in de Boston kapel psilocybine of een placebo toegediend. Het placebo betrof nicotinezuur dat tintelingen in het gezicht en een licht stimulerend effect teweeg brengt, maar verder geen geestverruimende werking heeft. Negen van de tien deelnemers die psilocybine gebruikten rapporteerden na afloop religieuze ervaringen te hebben gehad. Later bleek zelfs dat het voor sommigen een zeer intense ervaring betrof die een grote impact heeft gehad op hun verdere leven. In de controlegroep was er geen één die een mystieke ervaring rapporteerde. Hiermee werd aangetoond dat psilocybine kan leiden tot religieuze ervaringen.

DE PROMOTIE VAN LSD

Tevens was Leary een groot voorstander voor het gebruik van LSD in therapeutisch setting. Daarnaast was hij van mening dat ieder mens door LSD tot inzicht kon komen. Leary’s bekendste uitspraak is dan ook: ‘Turn in, turn on, drop out.’ Hij raakte er steeds meer van overtuigd dat LSD ervoor kon zorgen dat mensen die het gebruikten direct inzagen hoe vastgeroest de Westerse samenleving is. Wanneer iedereen LSD zou gebruiken, kwam volgens hem de revolutie vanzelf. Zo kwamen velen, waaronder vooral studenten, onder invloed van Leary in aanrakingen met LSD.

Helaas gebeurden er ook ongelukken, waarbij mensen in een psychose terecht kwamen, of iets gevaarlijks deden tijdens hun trip. Leary benadrukte daarom dat ‘set and setting’ erg belangrijk zijn. Hiermee bedoelde hij dat je mindset goed moest zijn. Wanneer je depressief bent moest je volgens hem geen LSD gebruiken, want dat zou de depressie juist versterken. Verder is een veilige en prettige omgeving belangrijk. Zijn adviezen konden echter niet voorkomen dat er toch ongelukken gebeurden.

HET EINDE VAN DE LEGALE LSD

In 1969 werd Amerika opgeschrikt door gruwelijke moorden die de Manson familie pleegde. Leden van deze cult zouden tijdens het moorden onder invloed zijn geweest van LSD. Tevens wees onderzoek uit dat LSD de chromosomen veranderden. Later bleek echter dat dit onderzoek niet klopte. Helaas hadden deze wetenschappelijke resultaten toen al de voorpagina gehaald. Tel daarbij op dat massa’s jongeren onder leiding van Leary opeens geen heil meer zagen in fabrieksarbeid, studeren of een carrière maken. In plaats daarvan trokken zij in Volkswagen-busjes de wijde wereld in. Het mag logisch heten dat LSD al snel verboden werd.

Volgens het Tribos instituut is het gebruik van LSD echter veel minder risicovol dan bijvoorbeeld het gebruik van alcohol. De kans dat men blijft hangen in een LSD-trip is ook bijzonder klein. Eigenlijk vormt cannabis een groter probleem als het gaat om het triggeren van psychoses dan LSD. De vraag blijft daarom of men de bevolking wilden beschermen of dat de autoriteiten vooral hun eigen positie veilig wensten te stellen.

VERVOLGING EN ONTSPANNING

In 1970 werd Leary aangehouden wegens bezit van een gebruikershoeveelheid marihuana en LSD. Normaal zou men voor een dergelijk vergrijp maximaal zes maanden gevangenisstraf krijgen. Leary kreeg daarentegen dertig jaar. Hij werd vervolgens in de gevangenis psychologisch gescreend met een test die hij zelf ontwikkeld had. Leary bleek psychisch gezond en werd daarom geplaatst in een minimaal bewaakte gevangenis, vanuit waar hij haast direct ontsnapte. Hij vluchtte vervolgens naar Zwitserland.

Hier heeft hij Albert Hoffman ontmoet. Volgens Hoffman was Leary een intelligente man, maar hij vond hem erg provocatief, waardoor de aandacht volgens Hoffman niet altijd naar de juiste zaken ging.

Na drie jaar werd Leary gevangen genomen door de ‘Amerikaanse Drugs Enforcement Agency’ (DEA) en vanuit Zwitserland teruggevoerd naar Amerika waar hij opnieuw achter de tralies verdween. Vervolgens heeft hij tot 1976 vastgezeten. Toen werd hij vervroegd vrijgelaten. Vanaf dat moment gaf Leary nog wel lezingen op universiteiten, maar zijn reputatie als professor was vernietigd en hij kon geen onderzoek meer doen.

IN DE MEDIA

Zoals Hofman ook al opmerkte was Leary een goede entertainer. Toen hij uit de gevangenis vrij kwam, beweerden sommigen zelfs dat zijn lezingen meer weg hadden van een act van een nachtclub-comedian dan dat ze enige educatieve waarden hadden. Dit alles nam niet weg dat hij onder de psychonauten mateloos populair bleef. Leary vertrok daarom naar Hollywood en richtte zich vooral op Internet en het maken van filmpjes. Er zijn dan ook talloze filmpjes van hem terug te vinden op youtube. Tevens is de lijst met boeken die hij heeft geschreven ongekend lang. Op Wikipedia staan 35 publicaties op zijn naam. Verder zijn een aantal van zijn bekende uitspraken verwerkt in liedjes. Na zijn dood is er zelfs een liedje over hem geschreven met de titel ‘Legend of a mind,’ gezongen door The Moody Blues.

EEN NIEUWE FASCINATIE – CYBERSPACE

Het is nu haast niet meer voor te stellen, maar vijfentwintig jaar geleden had haast niemand toegang tot Internet. Zoekmachines bestonden nog niet. Het Internet heette in deze beginperiode cyberspace. Leary raakte totaal gefascineerd door de digitale wereld en vergeleek zijn cyberspace reizen met LSD-trips. Tegenwoordig is Internet zo normaal geworden, dat een vergelijking met een LSD-trip niet meer op zal gaan. In die tijd had het worldwideweb echter een magische uitwerking op Leary, wat hem ertoe aanzette programmeur te worden.

LEARY’S LAATSTE TRIP

Op het einde van zijn leven leed Leary aan prostaatkanker en legde zijn hele doodstrijd vast op video, waarbij hij dit plaatste op Internet. Hij beweerde aanvankelijk dat hij zijn eigen sterven ‘de meest fascinerende trip’ van zijn leven betrof. Hij schreef op zijn ziekbed zelfs het boek ‘Design for dying.’ Iedere fase van zijn sterven was te volgen op Internet, televisie en kranten. Zo had hij ook het plan om suïcide te plegen, terwijl hij dit opnam en live uitzond. Hiermee wilde hij laten zien dat sterven niet iets slechts is.

Veder had Leary bedacht dat hij zijn hoofd wilde laten invriezen en dat wanneer de wetenschap er klaar voor was, zijn hoofd op een ander lichaam mocht worden geplaatst, het liefst op een mooi bruin vrouwenlichaam. Temminste, zo beweerde hij. Leary wist zelfs van zijn doodstrijd theater te maken. Helaas bleek hij niet in staat deze act tot het einde vol te houden. Op den duur werd hij depressief en haatdragend. Het moment waarop Leary suïcide zou plegen, werd ook steeds verder uitgesteld. Uiteindelijk stierf hij in 1996 in zijn slaap, omringd door intimi. Dit moment is overigens wel vastgelegd, maar niet live uitgezonden.

TOT SLOT

Wanneer je Leary’s leven kort samenvat, was hij in zijn jongere jaren een zeer goede student. Vervolgens ontving hij meerdere onderscheidingen voor zijn werk in het leger. Hierna schreef hij een toonaangevend psychologieboek en zelfs tot de dag van vandaag leren psychologiestudenten over zijn methoden. Kortom, hij was lange tijd een psycholoog met een groot aanzien. Toen Leary echter begon te experimenten met psilocybine en LSD en ervan overtuigd raakte dat LSD de wereld kon veranderen, werd hij voor gek verklaard, opgesloten en genegeerd.

Helaas leren de meeste psychologiestudenten niet dat de ‘roos van Leary’ afkomstig is van hetzelfde genie dat zich ook waagde aan LSD-experimenten. Deze twee stukken van Leary’s leven worden vaak apart behandeld, waardoor velen niet weten dat deze twee inzichten behoren tot dezelfde persoon. Praten ze op de psychologieopleiding over het eerste deel van zijn leven dan is hij de genie, praten ze over het tweede deel van zijn leven dan is hij de gek of zelfs een misdadiger. Deze polarisatie zet toch te denken dat er hier iets niet helemaal klopt…..

Interessant voor iemand anders? Deel dan deze pagina.